Veel steun voor STAP in Rondetafelgesprek Tweede Kamercommissie op 25 mei

De kamerleden van de vaste kamercommissie SZW hadden op 25 mei 9 mensen uitgenodigd om zich te laten informeren over wat er zou moeten gebeuren met de STAP-subsidie, nu het kabinet het voornemen heeft geuit dit weg te bezuinigen per 1 januari 2024. Onder de genodigden waren onder andere vertegenwoordigers van UWV, NRTO en MBO. Bijna alle genodigden hadden vooraf een ‘position paper’ ingeleverd met hun visie en adviezen. Wij hebben het gesprek gevolgd vanaf de publieke tribune.

 

Rondom het besluit en hoe de 3 resterende aanvraagtijdvakken dit jaar worden ingevuld is nog steeds onduidelijkheid. Het voornemen dat in de voorjaarsnota is gepresenteerd moet nog besproken worden in de Tweede Kamer. 'De afschaffing is nog geen voldongen feit’, merkte Barbara Kathmann (PvdA) op. De bespreking is 5 juni.

 

In hun inleidingen pleitten de meeste genodigden voor het behoud van (delen van) de STAP- regeling. Natuurlijk kwam ook de kritiek ter sprake en de weerbarstigheid van de praktische uitvoering, maar geen van de sprekers toonde zich tevreden met de afschaffing van STAP. Enkele uitspraken:

 

  • ‘STAP is heel erg welkom.’ (Elvire Biegel, ROC Amsterdam namens diverse MBO organisaties)
  • ‘Beter dan voorgaande fiscale regeling.’ (Eric Verduyn, Salta group)
  • 'Belangrijk dat er opvolging komt.’ (Geke van Velzen, Stichting Lezen en Schrijven)
  • ‘Er is veel geïnvesteerd, STAP is toegankelijk en populair. Gooi het niet weg.’ (Ciel Stevens, NRTO)
  • ‘STAP is een toegankelijk middel om krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken, maar ook om de ambities van dit land te realiseren.’ (Judith Duveen, UWV)
  • ‘STAP is een bescheiden investering, het is belangrijk deze pijler niet te laten inzakken.’ (Ton Wilthagen, hoogleraar)

Diverse sprekers refereerden aan voorbeelden uit de praktijk van mooie resultaten onder doelgroepen die voorheen niet deelnamen aan scholing, al blijft het zaak om de bekendheid en toegankelijkheid te stimuleren onder de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt.

 

Bij iedereen leeft het besef dat investeren in scholing van de beroepsbevolking vanuit de Rijksoverheid nodig blijft. ‘We hebben ook iedereen nodig op de arbeidsmarkt, ook ouderen’, aldus Ton Wilthagen, die nog maar eens wees op de voorspelbare trend van ontgroening en vergrijzing.

 

Doorontwikkelen naar leerrechten

Verder benoemden de sprekers STAP vaak als opmaat naar een systeem van leerrechten. ‘Een hink-stap-sprong’ volgens Ciel Stevens van NRTO. ‘Niet makkelijk, maar er is al veel bereikt dat nog niet eerder gerealiseerd was, in onder andere de integratie van processen van private en publieke opleiders en uitvoeringsinstanties waarbij de burger ontzorgd wordt.’ Zowel onder de sprekers als de kamerleden is er zorg dat wanneer STAP wordt gestopt, de politiek weer vervalt in lange discussies over een leven lang leren zonder dat er iets gebeurt. In Den Haag ook wel ‘een leven lang lullen’ genoemd volgens een kamerlid.

 

 

Veel suggesties

Hoe dan verder? Dat is wat de kamerleden vooral wilden weten. Er is veel actie en overleg onder de betrokken partijen om met voorstellen te komen. Diverse suggesties werden gepresenteerd, waaronder:

  • Betere toetsing van opleidingen. Bijvoorbeeld aan de voorkant, zoals via aanmelding bij de toetsingskamer in plaats van keuring achteraf. Waarbij er ook mensen betrokken worden die inhoudelijke kennis hebben, bijvoorbeeld medische kennis als het over opleidingen voor alternatieve geneeswijzen gaat.
  • Behouden en doorontwikkelen van de infrastructuur. UWV heeft al diverse doorontwikkelingen ‘op de rol’ staan. ‘Maar dat wordt nu een beetje lastig als er geen budget meer is’, aldus Judith Duveen van UWV.
  • Maak onderscheid, dus reserveer budget voor doelgroepen zoals mensen met een opleiding tot MBO4 (‘cascaderen’). En ook het aanbrengen van prioriteiten in opleidingen (‘oormerken’). Maar er werd ook gepleit om niet alles af te bakenen, dus een deel van het budget ook voor een vrijere keuze aan opleidingen te reserveren. Gevraagd werd om sturing, en niet één budget voor alles en iedereen.
  • Haal budget indien nodig bij bijvoorbeeld de middelen voor de energietransitie, want zonder scholing geen transitie.
  • Hou de regeling toegankelijk en vraaggestuurd.

 

Kritiek

Natuurlijk kwam ook de kritiek ter sprake. Over het aanmeldproces en de arbeidsmarktgerichtheid en inhoud van sommige opleidingen. De meeste deelnemers zien echter dat dit voortvarend wordt aangepakt en dat er aanvullende regels voor te bedenken zijn. Over de afbakening van opleidingen werd ook gezegd dat dit altijd arbitrair zal blijven en dus door ‘wijze mensen’ gedaan moet worden.

Follow the Money was ook uitgenodigd en kwam met de eerder gepubliceerde lijst van veelverdieners in 2022, waaronder het ‘miss bitcoin’ voorbeeld en het hoge gehalte digital marketing opleidingen. Een voor ons nieuw voorbeeld was dat er teveel budget naar rijbewijzen zou zijn gegaan in vergelijking tot enkele andere opleidingen. Wij hebben de actuele situatie even opgezocht. In het 1e tijdvak dit jaar (een opleiding voor een BE rijbewijs is sinds 28 april niet meer subsidiabel via STAP) zijn er 395 aanvragen (1% van het totaal) voor een rijbewijs-opleiding toegekend. Bijna de helft daarvan (195) betreft echter bus- en vrachtwagenrijbewijzen, waarvan sommige met baangarantie. Het geeft aan dat er waarschijnlijk altijd kritiek zal blijven over welke opleidingen voor subsidie in aanmerking komen.

 

Lef en doorzettingsvermogen nodig

Gevraagd naar wat er nog zou moeten gebeuren buiten wat al genoemd was in het position paper deed Ciel Stevens een morele oproep aan de politiek. ‘Het was een stoer besluit van de minister om dit te gaan doen, om een lerende regeling te starten. Er is nu lef en doorzettingsvermogen nodig.’ Zij ging nog verder: ‘intensiveer in plaats van te bezuinigen’.